NEDİR BU MOBBİNG’İN İÇİNDEKİ ŞİDDETLER…?
Mobbing bir çok şiddet türünü aynı anda içerebilir. Mobbing kurbanlarının büyük bir çoğunluğu uğradıklarının bir şiddet olduğunun farkında olmayabiliyor. Mobbing farkındalığı, mobbing kurbanlarının bu şiddetler hakkında konuşması ile gelişebilir. Üzerine konuşulan örnek durumlar şiddetin tanınmasını ve farkındalığını geliştirebilir.
İnsanların sadece cinsel şiddete, veya fiziki şiddete uğradıklarında kurban olmadıklarını, ekonomik şiddetten, sosyal şiddete bir çok şiddet unsurunu içeren mobbing’e uğradıklarında bir şiddet kurbanı olduklarını bilmeleri gerekiyor. Bu şiddet türleri alt maddelere ayırırsak aşğıdaki gibidir.
- Psikolojik şiddet
- Ekonomik şiddet
- Sosyal şiddet
- Zorbalık
- Fiziki şiddet
- Sözlü şiddet
- Taciz
- Tehdit
- Online-offline takip
Şimdi örnek olaylarla biraz daha açıklayalım…
PSİKOLOJİK ŞİDDET
Psikolojik şiddet sizi değersiz hissettiren, yalnızlaştıran, size sürekli kaygı ve baskı hissettiren davranışların tamamıdır.
Kendinizi sürekli çözülemeyen bir problemin içinde bocalarken çaresiz ve yetersiz bulursunuz. Yargılandığınız duygusundan kurtulamazsınız, güven duygunuz kaybolur ve içinize kapanırsınız, sosyal ilişkileriniz zayıflar. Geçmişiniz, çocukluğunuz, yaşadığınız eski travmalar balık olta tekniği ile sürekli önünüze şifreli bir alt dil ile getirilir ve depresyondan ve mobbing işkencesinden çıkmanız engellenir, intihar ettirilmeniz hedeflenir. Mobing çetesi için zahmetsiz ve sıyırması kolay bir cinayete dönüşür mobbing macerası. Sürekli suçlu hissettirilirsiniz, her zaman tetikte ve uyarılmış bir ruh haliniz vardır.
Mobbingci size direk bir psikolojik işkence taktiği olan literatürde “gaslighting ” olarak geçen, ruh hastası muamelesi yapar. Hele de mobbing mücadelenizde mobbingin sebepleri olarak açıkadığınız konular, mobbingcinin suç, şiddet ve gayri ahlaki yaşantısını deşifre ediyorsa mobbingci örgütlü bir gaslighting kampanyası başlatır. Mahkeme duruşmalarında yaptığınız, kullandığınız kutsal savunma hakkınız ruh sağlığınıza atılan iftira ile itibarsızlaştırılır.
Psikolojik şiddet depresyona, stres kökenli fizyolojik rahatsızlara neden olur. Örneğin diyabet gibi, gastrit ve sindirim/bağırsak problemleri, cilt problemleri, alerjik reaksiyonlar, bağışıklığın zayıflaması diğer enfeksiyonel ve virüel hastalıklara, hatta kansere yatkınlık artabilir. Mobbing kurbanın ruh sağlığında açılan kapanmayan yaralar profesyonel yaşamının sonunu getirebilir. Bu sebeple ağır bir psikolojik şiddeti içeren mobbing suçu bazı gelişmiş hukuk uygulamalarında “işkence suçu” olarak tanımlanır. Yani birine zarar vermek için illaki bir suç aleti; bıçak ve silahla saldırıp, kan akıtmanıza gerek yoktur, mobbing yapmanız da aynı sonuçları verebilir.
Örneğin mesai saatiniz bittiği halde yöneticiniz telefonla arayarak, diğer çalışanlara aynı uygulamayı yapmadığı halde size özel uygulamalar yaparak tekrar çalışma yerine dönmenizi isteyebilir. Sizden yapmasını istediği iş ise bir yazıcı düğmesine basmak kadar basit bir iştir. Aşağılama amacıyla böyle basit bir şey için arar sizi. Sizin gitmiş olduğunuz yaz tatilinde size yeterince müsamaha gösterdiğini başınıza kakarak sizi extra suçlu hissettirebilir. Bu tarz bir mobbing örnek olayına maruz kaldığınızda kaygı bozukluğu ve stresten dişlerinizi sıkarak uykudan uyanabilirsiniz.
Diğer bir örnek sizin donanımlarınız, yetenekleriniz takdir edilmez ve sıradanlaştırılır. Proje yazma ve katılım becerileriniz küçük görülür, bu görevler sizden alınarak yeni yıldızlar yaratılır, sizin proje kurslarına katılmanız engellenerek işten aldığınız başarı ve doyum hissi engellenir. Sizi bu yönde engelledikten sonra kendilerini bu yöndeki sonsuz fırsatlar zinciri ve torpiller ile başarılı, üretken gösterip, kendilerini yüceltirler. Sizin yapabildiğiniz her şeyi kendilerinin de çok iyi yapabildiklerini ispatlamaya çalışırlar ve böylece doyumsuz bir aşağılık kompleksi ve değersizlik hissi duygularını tatmin etmeye çalışırlar. Sürekli çatışma ve yarış, ispat hali size aşırı bir baskı oluşturur. Sırf tango hobiniz var diye, biz daha iyi tango yaparız gibi bir çıkışla tango şovu yapılan mezuniyet töreni tasarlarlar.
Daha çok yorulmanız için programlarınızı parçalı yaparak günde iki defa yollarda yetişme baskısı hissedersiniz. Fiziken yorulur, eve gittiğinizde zihnen ve bedenen tükenmiş hissedersiniz. bu örnek durum makalenin ilerleyen paragraflarındaki fiziki şiddete, fiziki yorgunluğa da örnek olabilir. Bu koşuşturma ve yoğunluk için motor almak istediğinizde tesadüf çok iyi motor kullanan birinin çalışma yerine görevlendirildiğini görürsünüz. Mobbingcinin üstünlük kurma ve sizin yeteneklerinizi değersizleştirme çabası sınır tanımaz.
Sizi değersizleştirmek için, takdir etmemek için, memleketinizden ve mezun olduğunuz okuldan birini daha yüksek bir pozisyonda işe alabilirler. Sürekli yemek grubunuzdaki kişileri değiştirerek sizi yanlızlaştırmaya çalışabilirler. Takım işi yaptığınız kişilerle aranızda ikilik yaratır, ve aranıza fitne sokabilirler. Yaptığınız bir sunumda farkında olmadan kullandığınız üç dakika hesaplanır yada verdiğiniz listeler işe yarayınca, takım iş üretince bu başarılı takım çalışması mobbingcilerin kıskançlık damarlarını ortaya çıkarır. Kendinizi yalnız değersiz ve bitmeyen bir çatışma yarış içinde yorgun hissedersiniz. Verimliliğiniz düşer, çalışma hevesiniz kırılır, geç kalma gibi durumlar sıklaşır. Aile hekimleriniz konuyu tespit eder. İşe gitmek istemezsiniz. Ürettiğini hissedemeyen insanlar daha çok yorulurlar.
İzin işlemleri veya küçük bürokrasiler direk mobbingci için psikolojik baskı, suçlu hissettirme aracıdır. Her zaman takip edilen yollar yöntemler değişir ve sorun haline getirilir, olayların sonunda kendinizi kusurlu hissederken bulursunuz. Keyfi işe gelmeyen, geldiği halde iş yapmayan kişiler bilinçli olarak yüceltilir. Örneğin görev planını programını uygulamak yerine parkta sigara içmek yada kuruma yakın bir sahilin çay bahçesinde oturmak, iş yerinde uyumak, boş oturmak, kısa sürecek işleri bilerek üç katı zamana yaymak, kendilerini önemli hissederek polisliğe ve dedektifliğe, asaiyiş amirliğine soyunmak gibi şeylerle karşılaşabilirsiniz. Attığınız bir emailde herkes tarafından hedef alınabilirsiniz, üslubunuz ne olursa olsun bir kambura dönüşür ve batar. Aynı şekilde toplantılarda da hedef alınabilirsiniz, sistem kusurları size mal edilir. Tüm bunlar size ayrımcılık yapıldığı duygusunu tetikler ve yalnız çaresiz hissedersiniz.
EKONOMİK ŞİDDET
Mobbingci bir çalışanı elde edebileceği maddi güç ve imkanlardan mahrum ederek cezalandırabilir.
Terfi için girdiğiniz bir yöneticilik sınavında şike yapılarak yarım puanla haklarınız gaspedilebilir. Hatta bu sınavın gözetmeni bile özenle seçilmiştir. Bu terfi ile daha rahat, esnek mesai saatleri ve daha dolgun bir ücrete erişmeniz engellenir.
Aynı şekilde bir süre sonra yönetici pozisyonu için uygun profil olmanıza rağmen bu terfiniz ve maaş iyileştirmeniz engellenebilir. Nitelik ve eğitim tecrübe düzeyinize rağmen, çok düşük maaşlarla çalıştırılmanız, zorunlu ihtiyaçlarınızı; kıyafetten, dayanıklı eşyaya, ısınmaya kadar bir çok zorunlu ihtiyacınızı bile karşılayamamanız size yapılan mobbingin en büyük kanıtıdır. Tatile gitmek bir lükstür, dinlenmeden ara veremeden yıl boyunca düşük maaşlarla baskı görürsünüz.
Üstelik bu ekonomik şiddete rağmen eski iş ahlakı atasözleri “ekmek yediğin kaba ….” nasihatları dinlersiniz. Asgari ücretle açlık sınırında sağlanan yaşam satndartları, sanki sizi villalarda saraylarda yaşatıyormuş edası ile başınıza kakılır. Üstelik kendi iş ahlakı defolarının hiç birinin farkında değillerdir ama “ekmek kabı” nasihatları verirler.
Bunu kasıtlı olarak aşağılamak adına yaparlar. Gözünüzün önünde al bak ben senden çok maaş alıyorum dermişçesine, görgüsüz ve sonradan görme bir tavırla maaş-para sayma davranışına maruz kalabilirsiniz. Yada eski statünüzdeki maaşınızı aşağılamak için hayır işi, hastalık, yardım, gönüllülük emailleri atılabilir. Örneğin, “Tanıdığımız filanca akrabamız devlet memuru ayşe ve eşi hasta çocuğunun masrafını karşılayamıyor, sizin ufak maddi desteğinizi bekliyor.” gibi bir email, mesaj alabilirsiniz.
Mobbingcinin aşağılık-üstünlük kompleksi duygusu ve rekabet yarış duygusu ile sizin yaptığınız yatırımlar bir anda bir başka çalışan tarafından da yapılır ve dedikodu çehrelerince dillendirilir. Örneğin yaptığınız emlak yatırımı, hiç aklında yatırım olmayan bir başka çalışanın taklit ederek emlak yatırımı yapması ile bastırılır.
SOSYAL ŞİDDET
Mobbingcinin uyguladığı en yaygın şiddet türüdür. Mobb kelimesi mafyatik ve sürü davranışı anlamı içerir.
Diğer çalışanları size karşı örgütleyerek sizi yalnız hissettirir ve dışlar. Bu örgütlenmeyi daha çok eski çalışanlar arasında yapar. Mobbing kurbanının başarılı performansı ve karakteri bu eski çalışanlardan oluşan mobbing çetesini harekete geçirir.
Mobbingci özellikle yetki ve görevlerini insanlarla pragmatik ilişkiler için kullanır. Böylece insanları istediği şekilde yönlendirir. Diğer çalışanlar ister istemez işlerinin görülmesi, programlarının yapılması için, projelere yurtdışına gezmeye gitmek için bu yöneticiye veya idareciye el mahkum itaat ederler. Bu yönetici ve müdürün yardım ve işbirliği için, mobbingcinin gözüne girmek için, mobbingcinin hazzetmediği mobbing kurbanına onlar da kötü davranmaya, dışlamaya, hedef almaya başlarlar.
Grigory Petrov’un “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” adlı kitabından; “…Bu da kendince bir yetenekti elbette: Kimi, neyi, ne zaman satın alacaklarını biliyorlardı…” alıntısı bu durumlar için biçilmiş kaftandır.
Örneğin öğle yemeği gruplarında sürekli rotasyonla bu kişiyi yani mobbing kurbanının diğer insanlarla yakınlık, arkadaşlık kurmasını engellerler. Ortak bir projede yer aldığınız ve başarılı bir iş çıkardığınız takım arkadaşınızı mobbingci yakın markaja alır. Mesela o kişinin gönlünü fethetmek için övgü ve promosyon emailleri atar.
Bu iş o kadar ileriye giderki hukuk mücadelenizde sizi yalnız bırakırlar. Diğer çalışanlar profesyonel hayatlarında hedef olmamak ve mobbinge uğramamak için şahitlik etmek istemezler, mobbingciler bu kişilerin şahitlik etmelerini engellerler. Bu kişilerle bir anda çok samimi ve çok yardımsever ilişkiler kurarlar, bu kişlere yağ çeker, pohpohlar, terfi yada menfaatler sunarak kendi yanına çekerler.
Mobbing kurbanı hakkında hiç durmadan dönen işleyen bir dedikodu ve kumpas oyun çarkı vardır. Gidilen diğer işyerlerine de aynı laneti sürükler mobbingciler, sosyal networklerini hatta istihbarat mafya gücü bile kullanabilir mobbingciler. Mobbing kurbanına itibar suikastı düzenlenir. Bir kişinin bir ofis veya kamu kurumunda 50–100 kişi tarafından sevilmemesi, dışlanması hayatın olağan akışına aykırıdır. Bir grupta, hiç olmasa bile üç-beş kişiyi kendinize yakın hissedebilirsiniz. Sürü davranışı ile 100 kişinin mobbing kurbanı bir kişiyi hedef alması, linç etmesi sosyal alanda sıkça görülen bir vakadır.
Mobbing kurbanı doğum günü kutlamalarından muhaf tutulur, buna karşılık iş yerinde kendi yaşadığı yetersizlik ve aşağılık-üstünlük kompleksini yenemeyen, çalışmadan sonuç elde eden, espri yapmak için ofise gelen, uyuyan kişlere terfiler verilerek, pastalı kutlamalar, günün kişisi, günün yıldızı konuşmaları yaptırılır. Mobbingci adeta bu mobbing ekibinin baş aktörlerine “yengen star bebeğim” rolü yükler. Patrondan sonra en yetkili kişi havası ve edası ile sürü içinde hegemonya elde eder.
Diğer bir örnek olay da sizin hakkınızda sahte şikayet dilekçeleri yazılmasıdır. Durduk yere hakaret suç olmayan şeyler üst üste şikayet edilir, sebepsiz yere suçlanırsınız. Özel hayatınız ve özel yazışmalarınız, resimleriniz kanun dışı okunur ve mobbing kapsamında dalga geçme, dedikodu ve eğlencesinde kullanılır.
ZORBALIK
Mobbing çetesi sizi işyerinde yalnız bırakır, hedef haline getirir. Size lakaplar takılır. Mola kullanmadığınız, sigara kullanmadığınız, dedikodu kullanmadığınız, alkol rakı kullanmadığınız için “oxfordlu inek”, “sağır sultan” gibi lakaplara maruz kalırsınız.
Sürekli imalı esprilerin hedefi olursunuz. Yaşam tarzınız, cinsel hayatınız, erkek arkadaşlarınız bile dedikodu dalga konusu olur. Bir anda tüm çalışanlarla sürü halinde topluca mücadele ettiğinizi anlarsınız. Ne tesadüfki, tüm çalışanlar aynı fikirdedir ama siz emaillerde, toplantılarda hedef olursunuz. Üstüne size “üslup” dersi verilmeye çalışılır.
Örneğin mobbing yapan bir patron, mobbing kurbanını her gördüğünde içtiği su şişesini ezip, pressleyerek gürültü çıkarıp sizi ezdiği, sizi harcadığı, sizi mahvedeceği, kin ve şiddet dolu mobbing mesajını vandalistik bir davranış dili kullanarak ima eder. Bunu kendisi ile paylaştığınızda ise, “pet şişeler sıfır atıkta yer kaplamasın diye yapıyorum” gibi alay etme amaçlı, uydurma, kıvrak bir cevap alabilirsiniz.
FİZİKİ ŞİDDET
Mobbing suçunun çok daha ağırlaşması fiziki şiddete dönüşmesi olasıdır. Üzerinize darp etmek üzere yürünebilir. Tartışma sonları karakolda bitebilir. Tüm koridorda diğer çalışanlar ve hizmet faydalanıcılarının gözü önünde hakaret edilerek üzerinize yürünebilir. Yönlendirmeye açık olan hizmet faydalanıcıları çalışma alanında, veya ofiste vandal harketler ve başkaları ile fiziki çatışma saldırı ile sizin güvenliğinizi de tehdit eder.
Örneğin iş yeri mobilyalarını bir birine çarpmak ve kapının suratınıza çarpılması gibi durumlara maruz kalabilirsiniz. Hatta tıpçı tanıdıkları ile size yanlış tedavi teşhis uygulatabilir ve sosyal networkleri ile sizi darp ettirebilirler. Delilleri kaybedip, görüntüleri sildikleri için bu suçların azmettiricilerinin mobbingciniz olduğunu kanıtlayamazsınız.
Size tokat atılabilir, işkenceye, darba maruz kalabilirsiniz. Etrafınıza sürekli tanımadığınız insanlara takip ettirilerek sataştırılır ve problem yaşamaya başlarsınız. Üstelik bu tanımadığınız insanları sokakta, gittiğiniz her yerde, devlet dairelerinde dahi üstünüze kışkırtıp, organize ederek; bir de ordan gaslighting kartı oynar üstünüze.
Çalıştığınız iş yeri koşulları, havasız, gürültülü, sanayi klimalı, kalabalık alanlar, fırın sıcağı gibi fiziken sağlıksız koşullarda fiziki şiddet türüne örnek olabilir.
Psikolojik şiddet sonucu girdiğiniz major depresyonlar fiziki sağlığınıza da zarar verir. Bu da mobbing şiddetinin fiziki şiddete dolaylı yönden dönüşmesidir. Ama mobbingciniz bu manzarayı büyük bir sadizm ile izleyerek mutlu olur.
SÖZLÜ ŞİDDET
Direk hakaret ve lakaplara maruz kalırsınız. Sürekli aşağılanırsınız, size sürekli bağırılır. “Ge..z..lı anlamıyor”, “Ka..ş..r”, “Sü…k”, “2.e… las..ik” veya “O” kelimelerine maruz kalırsınız. “Sağır Sultan” yada “Oxford inek demek” gibi sözlü aşağılamalara maruz kalırsınız.
Üstelik yetkiliye bunları belirttiğinizde “Onlar her şeyi der yapar, sen hiç bir şey diyemezsin” denilerek hakkınızda sahte şikayet dilekçeleri yazılır ve tam tersi sizin onlara hakaret ettiğiniz yada sizin onlara tokat attığınız iddia edilerek suçlanırsınız.
TACİZ
Mobbingci çete maalesef bir çok taciz, istismar ve özel hayatın, haberleşme hakkının ihlali olaylarını organize edebilir.
TEHDİT
Mobbing çetesi sosyal networkü ve siyasi çeteleri kullanarak ailenizi takip ve tehdit edebilir. Elektronik haberleşme cihazları takip edilebilir, dinlenebilir. Aile üyelerinizin sosyal çevreleri manipüle edilerek ailenize de darp ve iftira düzenekleri kurulabilir. Örneğin çalışırken torba kesmek için kullandığı bıçakla tartışma alanına gözdağı vermek amacıyla gelebilir yada elindeki naylon cant çapakları aldığı maket bıçağı ile boyun kesme demonstrasyonu yaparak size gözdağı verebilir. Veya fiziki takipten kerpeten alışverişi yapmak gibi saplantılı tiyatrolara başvurabilir mobbing çetesi.
ONLINE-OFFLINE TAKİP
Sosyal medya hesaplarınız hacklenebilir. Kullanıcı adınız değiştirilerek paylaşımlarınız public paylaşım yapılabilir, üstlerinize şikayet edilerek fişlenebilirsiniz.
Email hesaplarınız hacklenerek, resimleriniz ele geçirilerek bunlar yayınlanabilir veya bunları çağrıştıran şifreli bir alt dil kullanılarak sürekli tehdit edilirsiniz. Kişisel verileriniz çalınabilir, paylaşılabilir. Adınıza sahte mesajlar, deepfake görüntüler sesler oluşturulabilir.
Mobbing çeteleri ofisin oturma düzenini sırf sizi kamera görüş alanı ve kendi görüş alanlarına getirmek için habersizce yeni oturma düzenlemesi yaparlar. Zaten kısa etek giymenizi kıskanan orta yaş hanım çalışma arkadaşlarınız koltuk düzenini değiştirebilir ve sizi yok sayar. Takip startejisinin tersi metodlarla da profesyonelce psikolojik şiddet uygulamaya devam ederler.
ÖZET
Her ne kadar mobbing çetesi mobbing kurbanına gaslighting yaparak kendini aklamaya çalışsa da MOBBİNG suçu hastalıklı bir ruh halidir. Davranış bozukluğu ve karakter bozukluğu,sürü davranışı, ahlaki çöküş durumudur. Toplu bir cinnet halidir. Mobbing kurbanın ruhuna ve hayatına düzenlenen bir toplu tecavüz halidir. Bu ruhi toplu tecavüzde, tecavüzün şahitleri, tecavüzün zevkine kapılır, sürü davranışı sebebi ile farkında olmadan yanlış bile olsa çoğunluğun yönünde sürüklenir, bu zevke ortak olur. Bir gün aynı tecavüzü kendisininde yaşama ihtimalini düşünür fakat içinde bastırır, buna karşı çıkma, mobbingi durdurma, mobbing kurbanı lehine şahitlik etmek istemez.
Mobbing kurbanı tek bir kişi gibi görünse de mobbing çetesinin tamamı ve toplumun kendisi; ahlaki deformasyon ve üretken olmayan bir iş yaşamı ile uzun vadede mobbingin faturasını öder.
Bu serbest makalenin kapak resminde kullandığım tablomda mobbing yapan “mutsuz insanlar sürüsünü” resmettim. Bu makaleden önce veya sonra, tavsiye olarak şu linkte bulabileceğiniz MOBBİNGİ KİMLER YAPAR, KURBANLARINI KİMLERDEN SEÇERLER? adlı makalemi de okuyabilirsiniz. Umarım bu makalelerimi okuyan kişiler mobbinge uğrayan çalışma arkadaşlarının mücadelelerine şahitlik yaparak destek olurlar ve mobbingci tarafında değil, kurbanın tarafında yer alırlar. Herkese mobingsiz, mutlu ve verimli bir çalışma hayatı dilerim.
