MOBBİNGİ KİMLER YAPAR, KURBANLARINI KİMLERDEN SEÇERLER?
Mobbingin iş yerinde her türlü; psikolojik şiddet, ekonomik şiddet, sosyal şiddet, zorbalık, fiziki şiddet, sözlü şiddet, taciz, tehdit ve online-offline takibi içeren bir suç olduğunu bir önceki “Mobbing Nedir…” adlı serbest makalede belirtmiştik.
Tıpkı diğer tüm suçlar gibi mobbing suçuna yönelenler de “mutsuz insanlar” dır.
Mutsuzlukları kronikleşmiştir ve kötü olma cürretleri iyi olma cesaretlerine baskın gelmiştir. Konunun bazı uzmanları hayatta lineer, yani doğrusal kesintisiz bir mutluluk çizgisinin var olmadığını kabullenir. Ters mantık ile aynısını kronik mutsuzluk için de kabullenebiliriz. Mobbing yapan mutsuz insanlar kronik mutsuzluk kısır döngüsünde, tıpkı bir fare deneyinde silindirde koşan fare gibi sürekli döner. Bu sebeple lineer mutluluk anormal durumu gibi lineer mutsuzluk anormal durumunun bir çıktısıdır mobbing.
İşkence suçundan kalıtımlı Mobbing suçuna yönelenlerin kronik mutsuzluklarının temelinde yaşadıkları derin travmalar olabilir. Örneğin eşinden boşanmış, artık ön menapoz döneminin çalkantıları ile baş etmeye çalışan bir kadın çalışma arkadaşınız mobbinge yönelebilir. Başka bir örnek mutsuz bir evliliğe sosyal baskı nedeni ile kendini mahkum eden, dolaysıyla mutsuz bir cinsel hayatı olan, artık kronik bir “aldatan aile babası” kısır döngüsüne sıkışmış ön andropoz döneminde bir çalışma arkadaşınız mobbinge yönelebilir. Diğer bir örnek ise küçük yaşta evebeyin kaybı travması yaşayan, zor bir hayatla başa çıkmaya çalışan insanlar mobbing yapmaya yatkın olabilirler. Mutsuzluğu sadece travma kökenli olmayan hayattan istediğini alamayan, istediği kariyere ulaşamayan insanlar da mobbing yapabilir. Hatta uzmanlar tarafından çeşitli, ruhsal bozukluk tanısı alan, karakter bozukluğu tanısı alan kişilerde mobbing suçunu işleyebilir.
Mobbingcinin tanı alma şartı ve bahanesi olmayabilir, gelişmemiş ülkelerde bazı hastaların sosyal baskı, mahalle baskısı ile uzmana başvurmadan gizil olarak sağlıklı bir insan gibi günlük hayatına ve çalışma hayatına devam ettiği görülebilir. Hatta bu tarz insanlar mobbingin yanı sıra gaslihgting-psikolojik manipülasyon ve işkence suçunu da aynı anda işleyebilir, kendi sağlıksız olma hallerini mobbing kurbanına kusur olarak transfer edebilir.
Çalışma yaşamının verimsizliği, iş ahlakından uzaklaşması mobbing gibi suçların yaygınlaşması, toplumsal yaşama yansır ve toplum da aynı mutsuz üretemeyen, verimsiz, hasta bir toplum kısır döngüsüne girer. Toplum sağlığı açısından ülkelerde genel olarak sağlık bakanlıklarının, somut fiziki rahatsızlıklara daha çok yöneldiğini görebiliriz. Üreten bir toplum için, toplumun ruh sağlığının önemli olduğunu fark etmeliyiz, ve toplumu ilaç endüstrisine de rehin vermeden bir iş yerinde çalışanların ruh sağlığının toplum mozayiğinden beslendiğini unutmamalıyız.
Obsesyonlu, çalışanlara takıntı geliştiren, ellerini yada yediği meyveyi en az üç defa yıkayan biri ile aynı ortamda çalışabilirsiniz. Mobbing kurbanı bu takıntıyı üzerine çeken talihsiz kişi olabilir. ADHD dikkat bozukluğu tanısı alan ve istediği kariyere bu sebeple ulaşamayan bir çalışan iş yerinde yeteri kadar performans sergileyemeyip, düşük performansını mobbing kurbanına mal edebilir.
Öfke yönetimi sorunu olan bir çalışan iş yerinde mobbing kurbanını tehdit edebilir, hakaret edebilir ve bunu sistematik hale getirebilir. Kaygı bozukluğu olan eşinden boşanmış bir anne çalışan çocuğunun başarısız hallerini, imrendiği kıskandığı başarılı bir çalışma arkadaşına kötü davranıp, iş yerinde mobbing yaparak stresinden ve kaygısından geçici olarak rahatlayabilir. Hatta fizyolojik bir engel ile baş edemeyen bu sebeple karakter bozukluğu yaşayan bir çalışma arkadaşınız size mobbing yapabilir. Mobbingcinin engelli olması ise mobbing mücadelenizin ispatı konusunda bir engele dönüşebilir.
Mobbing yapan suçlu bireyler hayata karşı büyük bir öfke beslerler. Hayat onlara adil davranmamıştır. Masum oldukları halde hayat onlara bedel ödetmiştir. Makus talihleri, kara kaderleri onlara başkaları gibi fırsatlar sunmamıştır. Tanrı onlara diğer insanlar gibi tam uzuvlar vermemiştir. Hayat onlara iyi bir evlilik ve eş vermemiştir. İstedikleri okulları okuyamayıp, mutsuz oldukları bir işe mecburdurlar. Hayat evebeyinlerini; sevgi, koruma ve şevkat kaynaklarını onlardan esirgemiştir. Şiddet gördükleri sevgisiz, değersiz hissettiren bir aile geçmişleri vardır. Mutsuzluk artık tek gerçekleridir. Başka insanların, çalışma arkadaşlarının da mutsuz olmasını isterler. Buna cürretleri tamdır. Böylece hayata karşı olan öfkeleri, doyumsuzlukları ve değersizlik hislerini “mobbing ”, “gaslighting” ve “işkence” gibi suç sayılan eylemlerle dışa vururlar.
Mobbing suçunun vuku bulduğu kurum kültürlerinde dedikodu vardır. Her mobbingcinin ciddi düzeyde, uzman bir dedikoducu olma ihtimali yüksektir. Mobbingci, kurbanı hakkında dedikodular yayarak, espriler yaparak diğer çalışanlar için bir eğlence kaynağına dönüşebilir. Her molada, her fırsatta, hatta evde telefon ve mesajlaşma kanalları ile bu dedikodular diğer mobbing ekibi oyuncularına zevk veren ödül nesnesi gibi sürekli verilir. Mobbingin minmum 6 ay gibi uzun süreye yayılmasının sebebi; dedikodu gibi yaparken zevk veren, ama iş etiğine ve genel ahlaka uygun olmayan davranışların sürekli, sistematik ve bozuk bir şekilde tekrarıdır.
Dedikodu gibi kıskançlık duygusu mobbingin iş yerinde ortaya çıkmasına neden olan davranışsal ve duygusal faktörlerdendir. Mutsuz ve hayattan doyum alamayan, hayata öfkeli bu insanlar, seçtikleri mobbing kurbanına hayatın onlardan daha çok fırsat ve şans verdiğini düşünür ve çalışma arkadaşlarını kıskanabilirler. Sürekli kendilerini ispat ve yarış içindedirler. Kendilerini büyük bir değersizlik ve aşağılık kompleksi ile sarılmış halde bulurlar. Hayat onlara iyi bir eş vermemiştir ama mobbing kurbanına vermiştir. Hayat onların istedikleri okula gitme fırsatını sunmamıştır ama mobbing kurbanı bu fırsatı elde etmiştir. Hayat onlara bir ev alma, araba alma şansı vermemiştir, hayat onlara ufacık bir eğitim bursu, ya da bir proje yapma fırsatı vermemiştir ama mobbing kurbanına vermiştir. Mobbing kurbanın sosyal medya varlığı, kısa özet bir sosyal medya biosu bile kıskanma konusu, sosyal medya paylaşımları dalga ve mobbing malzemesi olabilir. Mobbing kurbanının giyim tarzı, siyasi düşüncesi, dini, ideolojisi, hatta gittiği tatil bile mobbingci kıskançlığını ve dedikodusunu tetikleyici unsura dönüşebilir.
Mobbing kelimesinin kökü olan “Mobb” kelimesini herhangi bir online sözlüğe yazıp arattığınızda “mafya ”çevirisi ile karşılaşırsınız. Mafyatik ve sürü davranışı ile yakından ilgilidir mobbing suçu. Bir nevi iş yerinde mafyatik ve çete davranışı sergilemektir. Yukarıda mobbingin temelinde saydığımız davranışsal bozukluklar, karakter bozuklukları ve ruh sağlığı bozuklukları sürü davranışına kapılmayı kolaylaştırır. Mobbing kurbanını hedef alan mobbing ele başı ve sürüyü harekete geçiren dedikodu, kıskançlık gibi duygularla hareket edilir. Mobbing bu yüzden organize ve işkence türünde bir suçtur. Sürüyü peşine takmaya ve aynı suça ortak olmaya dayanır. Mobbing aktivitesine katılmayan çalışanlar aynı mobbingi yaşamaktan, dışlanmaktan korkarlar. Mecburen sürüye katılırlar ve mobbing kurbanını hedef alarak, dışlayarak, aşağılayarak bir çok şiddet türünü hep beraber zevk alarak, sistematik bir şekilde uygularlar.
Özellikle mobbing elebaşının çok iyi bir sosyal zekası vardr. Bu sürüyü harekete geçirir, mobbingi yönetir. Duygusal zekasını insanları mobbing kurbanı hakkında manipüle etmeye kullanır. İnsanlarla yapmacık bağlar kurar. Çalışma arkadaşlarının ona bağlı performans ve görev tanımları varsa müdürlük veya yöneticilik yetkilerini sınırsız bir şekilde mobbing için kullanır. Tüm sosyal networkünü, insan sermayesini mobbing için kullanmaktan çekinmez. Hatta gelecek çalışma yaşamınıza bile nüfuz eden bir veba gibidir mobbing. Mobbing çetesi musallat olduğu zaman işin sonu kariyerinizi bitirmeye kadar giden operasyonlara varabilir. Mobbing bu yüzden organize ve işkence suçu kadar ağır suçlar kategorisinde yer alır. Bazı mobbing vakıaları mobbing kurbanının intiharı ile, cinayet ile sonuçlanabilir. Basit bir kıskançlık-dedikodu vakıası, sürü davranışı ,ruhsal pisikoljik deformasyon, ahlaki dejenerasyon olmaktan çıkıp, ciddi bir toplumsal sorun, ağır bir suç olur mobbing.
Mobbing elebaşıları genellikle iş yerinin eski çalışanları olabilir. Mıntıkanın, mekanın sahibi konumundadırlar. Vahşi orman kanunları gibi mıntıkaya yeni gelen parlak üyeye vebalı muamelesi yapmaya karar verebilir. Sürüye katılan yeni üye kendi kadar parlak bir rakip değil, sinik kolay bir karakterse onu maniple ederek sürünün mobbing yapmasında aktör olarak kullanabilir. Sosyal zekasını bu yönde kullanır. Takım çalışması ve takımın verimliliğini arttırma yönünde değil, sosyal-duygusal zekasını mobbingin başarı ile uygulanması için kullanır. Hatta sadece mıntıka savaşları değil, iş yerinde var olma savaşı değil, çiftleşme sebepli vahşi savaşlarda mobbincilerin yapabileceği savaşlardır. Sürünün varlığının sürdürülebilirliği, şirketin gelecek vizyonu artık mobbing kurbanı ile birlikte tehlikeye düşer. Şirket veya kamu kurumunun üretkenliği azalır, verimlilik düşer, ek maliyetler çıkar, insan kaynağı maliyetleri artar. Mobbing kurbanı sadece şirketin bir çalışanı değil şirketin ta kendisidir aynı zamanda. Mobbingci şirkete de zarar verir.
Hastalıklı bir ahlak ve iş ahlakının çıktısı olan mobbing olgusunun hedefi olmanız için yıldızınızın birazcık fazla parlaması yeterlidir. Kurum kültürü mobbing için harika bir ortam sunan bir işyerinde mobbing ele başının ve mobbing çetesinin radarına girmeniz o kadar da zor değildir. Hele de hayattan doyum alan, eğlenebilen, mutlu, gelişen, neşeli, fit, sitil sahibi, özgür, bağımsız, duruş karakter sahibi, donanımlı,üretken verimli bir çalışan portresi çiziyorsanız.
Aşağıda paylaştığım tablomda, mobbing yapan “MUTSUZ İNSANLARI VE MOBBING KURBANINI” resmettim. “Çığlık” tablosundan ilham aldım ve etkilendim.
Bu makalede, mobbingcilerin olası profilleri, mobbing davranışının psikolojik, sosyolojik, davranışsal ve ahlaki motivasyonları anlatıldı. Mobbing kurbanlarının olası profilleri, bu mobbing sürü davranışının hedefi olma sebepleri verildi. Umarım bu makaleyi okuyanlar yaşadıkları mobbingi kafalarında daha net bir çerçeveye oturtabilirler. Herkese mobbingsiz, verimli çalışmalar…
